معرفی و اموزش شاخص Net Unrealised Profit and Loss (NUPL)

مقدمه

یکی از عوامل موثر بر حرکت قیمت در بازارهای مالی خرد جمعی است. به بیان ساده‌تر قیمت براساس احساسات کنشگران در بازار نوسان می‌کند. به همین دلیل با تحلیل روانشناسی خرد جمعی می‌توانیم حرکت قیمت را پیش‌بینی کنیم. همانطور که ادوار بازار‌های مالی، تکرار می‌شوند یک چرخه کلی روانشناسی در بازار مالی وجود دارد که به صورت مداوم در حال تکرار است.

چرخه کامل روان شناسی در بازار

• بی اعتقادی و ناباوری (Disbelief)
  

  در انتهای چرخه قبلی و شروع یک چرخه جدید اکثرایت کنشگران باور و اعتقاد خود نبست به بازار را از دست داده‌اند و تصور می‌کنند حرکت‌ صعودی در بازار مانند صعود‌های قبلی شکست خورده و بازار همچنان به ریزش ادامه خواهد داد.

• امید (Hope)

  به دلیل شروع چرخه جدید حرکت صعودی کمی بیشتر از قبلی‌ها ادامه پیدا میکند و افزایش قیمت ادامه دارد. در این مرحله خرد جمعی امیدوار میشود که ممکن است این بار بازار بهبود یافت و روند صعودی بازیابی شود.

• خوش بینی (Optimism)
  

  با وجود نوسان روند صعود شکل گرفته ادامه پیدا می‌کند. اعتماد در بین کنشگران گسترش پیدا کرده و با خوش بینی امیدوار به واقعی بودن روند صعود در بازار هستند. به دلیل همین خوش‌بینی و اعتماد میزان تقاضا در بازار افزایش پیدا میکند و حرکت صعودی قیمت قوی‌تر می‌شود.

• باور (Belief)
  

  با قدرت گرفتن روند صعودی کنشگران به بازار باور پیدا می‌کنند. باور و اعتقاد به بازار باعث می‌شود کنشگران سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند و اصطلاحا به صورت کامل وارد بازار شوند. ورود سرمایه و ایجاد جریان نقدینگی باعث حرکت سریع و جهش قیمتی در روند صعودی می‌شود.

• هیجان (Thrill)
  

  حرکت‌های بزرگ قیمت باعث ایجاد هیجان در کنشگران بازار می‌شود. هیجان بر تصمیمات آنها تاثیر می‌گذارد تا حدی که از روش‌های مختلف به دنبال افزایش میزان سرمایه در بازار هستند. معمولا روشی که انتخاب می‌شود استفاده بیشتر از اعتبارات و بخش مشتقات بازار است که دارای ریسک بالایی است. اما هیجان موجود در بازار اجازه مشاهده و درک درست از ریسک را نمی‌دهند. حتی در قدم بعدی کنشگران بازار شروع به تشویق دیگران برای ورود به بازار می‌کنند.

• سرخوشی و رضایت (Euphoria)
  

  در انتهای موج صعودی بازار اکثریت کنشگران در حالت سرخوشی قرار دارند. این افراد از تصمیمات و سرمایه‌گذاری در بازار بسیار رضایتمند هستند. بیشتر افراد تصور می‌کنند یک نابغه هستند و مسیر ثروتمند شدن را پیدا کردند. احساس خوشحالی و سرخوشی باعث ایجاد طمع در افراد می‌شود. به دلیل طمع خرد جمعی همچنان میل به ادامه حضور در بازار دارد و سود‌های خود را از بازار خارج نمی‌کنند.

• اعتماد به نفش و از خود راضی بودن (Complacency)
  

  با اولین نزول جدی قیمت به دلیل اعتماد به نفس بیش از حدی که در مرحله قبل به وجود آمده است، خرد جمعی احساس خطر نمی‌کند. اکثریت بر این باور هستند که این نزول صرفا یک اصلاح و استراحت در روند صعودی بوده و بازار در حال آماده شدن برای یک حرکت قوی دیگر در جهت بالا است. این مرحله دقیقا زمانی است که پول هوشمند از بازار خارج شده است.

• اضطراب و نگرانی (Anxiety)
  

  با ادامه روند نزولی در بازار کنشگران دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند. اصلاح نزولی بیش از حد تصور آنها ادامه پیدا کرده است و به دلیل ریسک‌های مدیریت نشده در مرحله هیجان اکثریت دچار ضرر‌های سنگین می‌شوند. در گذشته که هنوز تکنولوژی دیجیتال پیشرفت نکرده بود فعالیت در بازار‌های مالی به صورت دستی انجام می‌شد. کارگزاران هنگامی که ریسک حساب افراد از حدی بالاتر می‌رفت این موضوع را به صورت تلفنی به آنها اطلاع می‌داند. به همین دلیل اصطلاح تماس درخواست بودجه (margin calls) از همان زمان در بازار‌های مالی باقی مانده است. مرحله اضطراب به نام margin calls نیز معروف است.

• انکار (Denial)
  

  در این مرحله خرد جمعی حاضر به پذیرش تغییر روند در بازار نیست. اکثریت افراد امیدوارند سرمایه‌گذاران بزرگ به بازار برگردند. اکثر کشنگران حاضر به قبول اشتباه خود نیستند و آن را تکذیب می‌کنند. اشتباه آنها عدم خروج کامل یا حداقل بخشی از سرمایه در مرحله سرخوشی بوده است.

• وحشت و ترس (Panic)
  

  همانطور که در نیمه پایانی روند صعودی شاهد حرکت سریع و جهش قیمتی در بازار هستیم در روند نزولی نیست این اتفاق تکرار می‌شود. به دلیل وجود احتمال ضرر بیشتر در بازار میزان عرضه بسیار افزایش پیدا می‌کند و سرعت کاهش قیمت بیشتر می‌شود. اکثریت افراد وحشت زده به دنبال خروج از بازار هستند. احساس طمع در مرحله سرخوشی حال جای خود را به ترس داده است.

• تسلیم شدن (Capitulation)
  

  اخرین مرحله در روند نزولی بازار تسلیم است. کنشگران بازار بعد از انکار و ترس به مرحله پذیریش اشتباه رسیده و تسلیم می‌شوند. در این مرحله خرد جمعی تصمیم به خروج کامل از بازار می‌گیرد و تقریبا اکثریت افراد از بازار خارج می‌شوند. با عرضه‌ی سنگین اخرین حرکت نزولی بزرگ در بازار رخ داده و روند نزولی پایان پیدا می‌کند.

• خشم (Anger)
  

  بعد از تسلیم شدن نوبت به پیدا کردن مقصر می‌رسد. افراد به پیدا کردن دلیل ریزش بازار میگردند و دنبال افرادی هستند که باعث این ریزش شده‌اند. حتی بعضی افراد از این دولت‌ اجازه می‌دهد چنین اتفاقی در بازار مالی رخ دهد، عصبانی و ناراحت هستند. در این مرحله پول هوشمند در فکر برگشت به بازار است.

• افسردگی (Depression)
  

  اخرین مرحله از چرخه افسردگی است. اکثر افراد به دلیل سود‌های از دست رفته ناراحت هستند. بعضی از آنها سرمایه لازم برای ادامه زندگی خود در از دست داده‌ و دیگر پولی ندارد، از این بابت افسرده می‌شوند. در این مرحله پول هوشمند وارد بازار می‌شود.
  

تعریف شاخص ‌NUPL

در تحلیل آنچین به دنبال بررسی رفتار کنشگران بازار و پیش‌بینی حرکت قیمت براساس آن هستیم. همانطور که در چرخه روانشانسی توضیح دادیم ساده‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌ برای بررسی رفتار کنشگران، تشخیص احساسات آنهاست. موثر‌ترین عامل در احساس افراد میزان سود و ضرر آنها در بازار است. در تحلیل آنچین ابزاری برای بررسی میزان سود و ضرر موجود در بازار وجود دارد که NUPL نامیده می‌شود.

نحوه محاسبه شاخص ‌NUPL

در این ابزار با مقایسه قیمت فعلی بازار و قیمت آخرین تراکنش مربوط به کوین‌ها ‌(UTXO‌ها) تعداد کوین‌های در سود مشخص می‌شود. اگر قیمت اخرین تراکنش‌ یک کوین پایین‌تر از قیمت فعلی بازار باشد به عنوان کوین در سود در نظر گرفته می‌شود. با تغییرات قیمت و تراکنش‌های جدید و به وجود آمدن کوین‌های جدید به دلیل تغییرات مداوم در تعداد این کوین‌ها (‌UTXO‌ها) و قیمت تراکنش‌های جدید بهتر است بجای تعداد، میزان آن بر اساس درصد از کل شبکه را مورد بررسی قرار دهیم.

همانطور که در نمودار بالا مشاهد می‌کنید درصد کوین‌های در سود یه روند دائمی صعودی دارد که مربوط به سرمایه‌گذارانی است که صرفا در حال انباشت هستند و با گذشت زمان تعداد کیف‌پول‌ها و کوین‌‌های این گروه افزایش پیدا می‌کند. با توجه به این که روند قیمت‌ بیت‌کوین (بازار کریپتو) در بلند مدت صعودی است این سرمایه‌گذاران معمولا وارد ضرر نمی‌شود. به دلیل این موضوع با گذشت زمان  میزان حداقل موجودی در سود افزایش پیدا می‌کند.
برای تشخیص میزان موجودی در ضرر نیز روند مشابه باید انجام شود. مقایسه قیمت فعلی بازار و قیمت آخرین تراکنش مربوط به کوین‌ها ‌(UTXO‌ها) تعداد کوین‌های در ضرر مشخص می‌شود. اگر قیمت اخرین تراکنش‌ یک کوین بالاتر از قیمت فعلی بازار باشد به عنوان کوین در ضرر در نظر گرفته می‌شود. به دلیل تغییرات مداوم در تعداد این کوین‌ها (‌UTXO‌ها) و قیمت تراکنش‌های جدید بهتر است بجای تعداد، میزان آن بر اساس درصد از کل شبکه را مورد بررسی قرار دهیم. بررسی احساسات کنشگران براساس درصد موجودی (افراد) در سود و ضرر خیلی دقیق نیست و برای افزایش میزان دقت در تحلیل بهتر است مقدار تجمعی و خالص سود و ضرر در بازار را مورد بررسی قرار دهیم.

در این فرآیند مقدار سود یا ضرر هر کوین (UTXO) برحسب دلار را به صورت تجمعی محاسبه می‌کنیم. روش این محاسبه به صورت زیر است:

• میزان سود تحقق نیافته هر کوین را بررسی کرده و باهم جمع می‌کنیم. مجموع این مقدار به دلیل رفتار سرمایه‌گذارارنی که صرفا در حال انباشت هستند روندی مشابه با  قیمت دارد و اطلاعات کاربردی و مفیدی از آن بدست نمی‌آید. پس نیازمند یک استاندارد سازی هستیم.
• برای رفع مشکل فوق و بهینه کردن نمودار باید یک نرمال‌سازی براساس ارزش بازار در محاسبات داشتیم باشیم که محاسبه آن به صورت زیر انجام می‌شود:
  

(Price – Realised Price) x BTC Supply = Ave UnRealised Profit
   Relative = UnRealised Profit/Market Cap = (Market Cap – Realised Cap)/Market Cap  (۱)

• برای محاسبه مقدار ضرر پذیرفته نشده نیز همین محاسبات و نرمال سازی را انجام می‌دهیم:  

Relative UnRealised Loss = (Realised Cap – Market Cap)/Market Cap   (۲)

توجه داشته باشید که در مورد سود این نسبت بین صفر و یک است ولی در مورد ضرر این نسبت می‌تواند بیشتر از یک هم شود.
با مشخص شدن مقدار سود و ضرر باید این دو مقدار را باهم مقایسه کنیم و میزان سود یا ضرر خالص را بدست آوریم. هدف اصلی ما یعنی بررسی احساسات کنشگران در بازار با استفاده از میزان خالص سود و ضرر به راحتی امکان پذیر است. روش این محاسبه به صورت زیر است:

• با محاسبه اختلاف دو معادله (۱) و (۲) مقدار خالص سود یا ضرر کنشگران در بازار (NUPL) بدست می‌آید:

 (۲) – (۱) = Net Unrealised Profit and Loss (NUPL)

نحوه استفاده شاخص ‌NUPL

مقدار این شاخص بیان‌گر میزان سود یا ضرر خالص کنشگران نسبت به ارزش بازار است. به عنوان مثال اگر مقدار این شاخص برابر با ۰.۵ باشد نشان دهنده‌ی این است که به طور خالص کنشگران دارای سود پذیرفته نشده‌ای معادل با نصف ارزش بازار در هستند. هر مرحله از چرخه روان‌شناسی را معادل با یک بازه در مقدار این شاخص در نظر گرفته شده است.

در مرحله ابتدای چرخه میزان سود و ضرر خالص بسیار کم است. بازار بدون تقریبا بدون روند کلی است و کنشگران متحمل سود یا ضرر قابل توجهی نیستند. در نتیجه بازه صفر تا ۰.۲۵ (نمودار نارنجی) در شاخص NUPL معادل با مرحله امید است. با ادامه روند صعودی در بازار مقدار سود خالص افزایش پیدا می‌کند پس بازه ۰.۲۵ تا ۰.۵ (نمودار زرد) را می‌توانیم معادل با مرحله خوش‌بینی در نظر بگیریم. زمانی که مقدار سود خالص کنشگران بیشتر از نیمی از ارزش بازار شود به مرحله باور رسیده‌ایم در نتیجه بازه ۰.۵ تا ۰.۷۵ در مقدار شاخص ‌NUPL را معادل با این مرحله در نظر می‌گیریم. هنگامی که مقدار این شاخص بیش از ۰.۷۵ (نمودار آبی) باشد نشان می‌دهد که اکثریت کنشگران در سود قرار دارند و معادل با مرحله سرخوشی است. رسیدن به این مرحله نشان دهنده‌ی نزدیکی به سقف قیمتی چرخه است.
بعد از پایان یافتن روند صعودی و شروع نزول قیمت مقدار ضرر‌ها افزایش پیدا می‌کند در نتیجه مقدار شاخص NUPL کاهش پیدا می‌کند. پس مقدار این شاخص در مراحل صعودی و نزولی برابر است در نتیجه هر بازه از نمودار این شاخص معادل با یک مرحله از روند صعودی و یک مرحله از روند نزولی است. بازه مربوط با مرحله امید با مرحله ترس یکسان است و تفاوت اصلی در نسبت سود و ضرر کنشگران است. در مراحل باور و انکار مقدار نمودار در بازه ۰.۵ تا ۰.۷۵ قرار می‌گیرد. در روند صعود (مرحله خوش‌بینی) عامل افزایش مقدار شاخص، افزایش میزان سود است و در روند نزولی (مرحله اضطراب) عامل کاهش مقدار شاخص، افزایش میزان ضرر است. برای سایر مراحل نیز به این رفتار مشابه است. در انتهای روند نزولی مقدار شاخص معادل با مرحله ترس و برابر با مقدار شاخص در مرحله امید یکسان است.  هنگامی که به مرحله تسلیم برسیم مقدار ضرر کنشگران از سودها بیشتر شده و شاخص منفی (نمودار قرمز) می‌شود.

جمع بندی

همانطور که در نمودار هم مشاهده می‌کنید با گذشت زمان قیمت در هر چرخه بازار زمانی کمتری در فاز‌های طمع و تسلیم سپری می‌کند. دامنه افزایش و کاهش شاخص ‌NUPL نیز به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند که نشان می‌دهد با رشد اندازه بازار و بیشتر شدن سرمایه وجود در بازار اندازن نوسان‌‌های بازار در هر دو جهت صعودی و نزولی کاهش پیدا کرده است و اصطلاحا بازار در مسیر رسیدن به بلوغ و ثبات است.. در چرخه‌های ابتدایی ما شاهد اعداد نزدیک تر به یک در مرحله خوش‌بینی و اعداد دور از صفر در فاز تسلیم بودیم که ممکن است در آینده این مقدار دیده نشود.